SİİRT

Aydınlar (Tillo) medreselerinde verilen eğitimle, bilim ve kültür hayatında önemli bir yere sahip olan Siirt bu özelliği ile bölge kültürünün gelişmesine katkıda bulunmuştur. Aydılar ilçe merkezinde İsmail Fakirullah için yaptırılan türbe, Tillo’nun 3 km doğusundaki bir tepe üzerinde yapılmıştır. Türbe’de yapılan restorasyon çalışmalarından önce, duvara açılan bir pencereden, her yıl, 21 Mart gününün belli bir anında geçen güneş ışınları, türbe yakınında yer alan kuledeki prizmadan geçirilerek Fakirullah’a ait sandukanın baş tarafını aydınlatmaktaydı. Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın, astronomi bilgilerinin mimaride kullanılmasının ilginç bir örneği olan bu buluşunun yanında, tasavvuf, astronomi, anatomi, geometri, psikoloji, edebiyat gibi çeşitli alanlarda yayınlanmış bir çok eseri bulunmaktadır. Siirt Ulu Camii, Cas Evle, Derzin Kalesi, Erzen Ören Yeri’de Siirt’te günümüze ulaşmış diğer eserlerdir.

Yüzölçümü 5406 kilometrekare olan ildeki akarsu ağını Dicle Irmağı ile kolları meydana getirir. 2014 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre Siirt’in nüfusu 318.366’dır. Merkez ilçenin yanısıra Aydınlar, Baykan, Eruh, Kurtalan, Pervari ve Şirvan Siirt’in ilçeleridir.

Dokumacılık ve bakırcılık kentin geleneksel el sanatlarındandır. Doğal renkler ve geometrik motiflerle süslenerek dokunan tiftik battaniyeler ise turistik değer taşımaktadır. Hayvancılık açısından zengin olan Siirt, entegre et işleme ve deri sanayilerinde yüksek potansiyele sahiptir. İleriki tarihlerde 700 bin hektara yayılan orman alanları ile orman ürünleri sanayine yönelebilecektir. Sebze ve fıstığa büyük potansiyel gösteren bu il, asfaltit, bakır ve krom madenlerinde de önemli bir rezerve sahiptir. Ayrıca Siirt merkezde bir OSB ve bir KSS faaliyettedir.

SİİRT ULU CAMİ

Selçuklu sultanı Mugiziddün Mahmut tarafından 1129 yılında inşa ettirilmiştir. 1260 yılında Cizre Valisi El Mücahit İshak tarafından camiye bazı ek kısımlar yaptırılmıştır. 1965 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce restore edilmiştir. Selçuklu ağaç oymacılığının en güzel örneklerinden biri olan mimberi Ankara Etnoğrafya Müzesi’nde sergilenmektedir. Firuze çini işlemelerle süslü tek şerefeli minaresi ile Siirt Ulu Camii Anadolu mimarlık tarihinde önemli bir yere sahiptir.

CAS EVLER

Ekoloji ve iklim koşullarına bağlı olarak oluşturulan evler çok ilginç özellikler göstermektedirler. Kentin eski kesimlerinde, iki- üç katlı, yukarıya doğru daralan, küçük pencereli düz damlı konutlar, “Cas” adı verilen bir harçla sıvanmıştır. Kent çevresinde bulunan alçı taşının yakılıp öğütülmesiyle elde edilen cas, çabuk sertleşmesi sonucu kabuksuz kubbe yapımına olanak vermektedir. Cas evlerin kapı ve pencere çevrelerinde çok güzel taş oymalar yer almaktadır.

İBRAHİM HAKKI TÜRBESİ

Tillo ilçesinde bulunan türbe din ve astronomi bilgini olan İbrahim Hakkı ve Fakirullah için yaptırılmıştır. (18. yüzyıl). Türbenin önemli özelliklerinden biri, Tillo’nun 3 km doğusundaki bir tepe üzerine yapılmış duvarda yer alan bir pencereden, her yıl 21 Mart gününün belli bir anında geçen güneş ışınlarının, türbenin yanında bulunan kuledeki prizmadan yansıtılarak Fakirullah’a ait sandukanın baş tarafının aydınlatılmasıdır. Ancak, 1963 yılında yapılan onarımlarla bu düzen bozulmuş ve bir daha düzeltilememişti.

VEYSEL KARANİ TÜRBESİ

Baykan İlçesi’nin Ziyaret Beldesi’nde bulunan türbe1901 yılında inşa edilmiştir. Yapının tarihsel bir değeri bulunmamakla birlikte, her yıl 16- 17 mayıs günlerinde kutlanan Veysel Karani’yi anma günleri yöreye canlılık getirmektedir.

DERZİN KALESİ

Baykan İlçesi’nin 8 km doğusunda, Adakale Köyü’nün yakınında yer almaktadır. Bizans dönemine ait olan yapının gözetleme kuleleri bugün de ayaktadır.

ERZEN ÖREN YERİ

Kurtalan İlçesi’nde, Bozhöyük Köyü ile Gökdoğan Köyü arasında geniş bir alana yayılan ören yerinin Siirt’teki ilk yerleşim yerlerinden biri olduğu tahmin edilmektedir.

BEYKENT KALESİ

Kurtalan’ın 6 km güneyindeki Beykent köyünde bulunmaktadır.

GARZAN KALESİ

Siirt’in 42 km kuzeydoğusundaki Garzar(Yanarsu) da bulunmaktadır.

BILLORIS KAPLICASI

Siirt Eruh karayolu üzerinde, Botan Çayı kıyısındaki bir mağarada yer alan kaplıca 35 derece sıcaklığındadır. Mağaradan çıkarak bir havuzda toplanan su kalsiyum bikarbonatlı sular grubuna girer. Kükürtlü hidrojen içerdiği için içimi tehlikeli olabilen kaplıca suyu, deri ve romatizma hastalıklarının tedavisinde kullanılır.

SİİRT’TE EL SANATLARI

Siirt’te başlıca geçim kaynağı hayvancılık olduğundan en önemli dokuma hammadeleri yün ve tiftiktir. Battaniye ve şal başlıca dokuma türlerini oluşturmaktadır. Günümüzde kilim dokumacılığı da organize bir şekilde geliştirilmeye çalışılmaktadır. Siirt merkeze 12 km de yer alan Çınarlısu Köyü’nde kurulan kalkınma kooperatifi binasında kurulan az sayıdaki tezgahta “Jirkan Kilimleri” dokunmaktadır.