KİLİS

Bölge ticaret yollarının en önemlilerinden bir olan ve Halep üzerinden kuzeye, Gaziantep’e ulaşan yol üzerinde olması, Kilis’in geçmiş dönemlerden beri kesintisiz iskan gördüğünü düşündürmektedir. Kilis’te; Oylum Köyü sınırları içinde yer alan Oylum Höyük’te gerçekleştirilen kazılarla, M.Ö. 4000-3500 yılları arasında, bu yörede buğday, yulaf, çavdar, fıstık, zeytin gibi tarımsal ürünlerin kullanıldığı anlaşılmıştır. Kalkolitik dönemden Roma dönemine kadar iskan gören Oylum Höyük, Kilis’in Ön Asya tarihinde önemli rol oynadığını göstermektedir. Yavuzlu, Sinnap, Belende, Polatbey, Karamelik gibi höyükler de yapılacak kazılarla, bölge tarihi hakkında daha çok bilgi elde edilebilecektir.

Bizans ve Osmanlı dönemlerini yaşayan kentte bu dönemlerden kalma eserler günümüze kadar ulaşmıştır. İpşir Paşa Kasteli, Fellah Kasteli, Eski Hamam, Hasanbey Hamamı, Tekke Mevlevihanesi, Ulu Camii, Ravanda Kalesi kentin önemli eserleri arasındadır.

Yüzölçümü 520 kilometrekaredir 2014 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre Kilis’in nüfusu 128.781’dir. Merkez ilçenin yanısıra Elbeyli, Musabeyli ve Polateli Kilis’in ilçeleridir.

İlin sınırı Suriye sınırına 10 km, sınır uzunluğu 120 km’dir. Resul Osman Dağı ve Kotal Dağı bölgenin önemli dağlarıdır. Afrin Çayı ve Sabun Suyu Deresi ise su kaynaklarıdır.

Kilis Merkez’de bir OSB ve bir KSS faaliyettedir.

CANPOLAT CAMİİ (TEKKE CAMİİ)

Kilis’deki Osmanlı eserlerinden biridir. Yapı 1545 yılında Kilis Beyi Canpolat tarafından yaptırılmıştır. Çini bezemeleri ve minaresi ile Kilis camileri arasında dikkat çekmektedir.

ULU CAMİİ

Şıhlar Mahallesi’nde bulunan caminin kitabesinden 1334 yılında, Memluklular döneminde, Hacı Halil tarafından yaptırıldığı okunmaktadır. 1709 ve 1905 yıllarında onarım gören eser kesme taştan inşaa edilmiştir. Yapı, Memluk mimarisinin Kilis’teki güzel örneklerinden birisidir.

TEKKE MEVLEVİHANESİ

Tekke Mahallesi’nde yer alan mevlevihanenin, 1525 yılında Abdülhamit Murteza tarafından yapıldığı bilinmektedir. Beyaz kesme taştan inşa edilen yapı, halk arasında “Ak Tekke” olarak da anılmaktadır. Semahanesi ve orta bölümü kubbelerle örtülü olan eser 1876 yılında onarım görmüştür. Halen mescit olarak kullanılmaktadır.

PAŞA HAMAMI

Tekke Mahallesi’nde yer alan Paşa Hamamı, 1567 yılında Kilis Beyi Canpolat tarafından yaptırılmıştır. Kilis hamamlarının en büyüğü olan yapıda malzeme olarak renkli taş, (sarı-siyah), ak ve pembe mermer kullanılmıştır. Paşa Hamamı gerek planı gerekse bezemesi ile Kilis’deki önemli eserler arasında yer almaktadır.

RAVANDA KALESİ

Kilis’in en önemli tarihi kalıntılarından biri olan Ravanda Kalesi, Afrin Çayı’nın kenarında yer almaktadır. Gerek doğulu gerekse batılı kaynaklar kalenin varlığından ilk kez Haçlı seferleri sırasında söz etmekte ve bu kale hakkında en eski tarih 11. yüzyıla ait bulunmaktadır. Kalenin içinde bu gün görülebilen ve batısında bulunan tonozlu yapı, güneydeki şapel, ortasında yer alan küçük yuvarlak kule, sarnıç ve burçlar ortaçağdan günümüze ulaşan bir köprü gibidir.

KUZEYNE

Kilis’in 7 km. kuzeybatısında yer alan bugünkü Kuzuini Köyü, antik Kuzeyne kenti üzerine kurulmuştur. Yerleşmenin Hitit, Roma, Bizans ve İslam döneminde de yerleşim gördüğü kalıntılardan anlaşılmaktadır.

KORUS-KİRİS ŞEHRİ

Kilis’in 20 km batısında yer alan Korus Şehri, Roma döneminin önemli merkezlerinden biridir. Antik kentte tiyatro, kilise kalıntıları izlenebilmektedir.

KİLİSDE EL SANATLARI

Kilis’de geleneksel el sanatları arasında kuyumculuk, bakırcılık ve yorgancılık önemli yer tutmaktadır. Semercilik, saraçlık, köşkerlik, hasırcılık, dokumacılık da İl’in diğer el sanatlarını oluşturmaktadır.